'Tête de Pont de Gand' kruipt langzaam uit de vergetelheid

(Origineel Artikel uit het Nieuwsblad 15-1-2008, Olivier Scheir)

Het originele artikel is jammer genoeg niet meer op het digitale nieuwsarchief van het Nieuwsblad terug te vinden wegens te oud en daarom verwijderd.

GENT/MASSEMEN - In de jaren '30 trok België diverse verdedigingslinies op die ons land moesten beschermen tegen een mogelijke inval van Duitsland, of zelfs Frankrijk. Vandaag is de bunkergordel rond Gent nog zeer goed te zien. Luc Van de Sijpe raakte er door gefascineerd.

Bruggenhoofd Gent - of Tête de Pont de Gand - telde destijds 228 bunkers. Geen wonder dat ze, zelfs 70 jaar later, nog steeds opvallen in het landschap.

Luc Van de Sijpe: 'Ik ben afkomstig van Erpe-Mere. Toen ik naar hier verhuisde, wist ik niks van deze bunkers af. Ik wist niet eens of ze uit de Eerste, dan wel de Tweede Wereldoorlog stamden.'

Luc Van de Sijpe raakte geïntrigeerd door de bunkers. Gewapend met een digitaal fototoestel en in het begin een vrij primitieve kaart, ging hij op zoek. 'In juni 2006 ben ik begonnen en het heeft zo'n half jaar geduurd vooraleer ik alle 228 bunkers had gelokaliseerd.'

Daarvan waren er natuurlijk heel wat verdwenen, maar toch zijn er nog 186 bewaard, tot Lucs grote verrassing.

'Heel veel mensen weten ook vaak niet dat het om bunkers gaat. Toen ze in 1934 werden gebouwd, werden velen gecamoufleerd als huisjes. Het beton werd speciaal gecementeerd of er werd een bakstenen gevel rondom opgetrokken, er werden valse ramen op de muren geschilderd en hier en daar werd zelfs in muurkapelletjes voorzien om ze zo echt mogelijk te laten lijken op een gewoon woonhuis of zelfs op stallen. In de verslagen opgesteld door Duitse officieren die het bruggenhoofd mee hielpen aanvallen, staat meer dan een keer vermeld dat het verdomd moeilijk was de bunkers te onderscheiden van de gewone gebouwen en stalletjes.'

De bunkergordel, Bruggenhoofd Gent of Tête de Pont de Gand, kwam er nadat de dreiging vanuit Duitsland steeds groter begon te worden. 'Hitler had in Duitsland opnieuw de dienstplicht ingevoerd, wat een herbewapening van Duitsland betekende en dus een regelrechte aanfluiting was van de maatregelen die Duitsland opgelegd waren meteen na de nederlaag van de Eerste Wereldoorlog. Mede doordat België zich opnieuw als neutraal land ging positioneren binnen Europa, werd 700 miljoen frank vrijgemaakt voor de fortificaties op Belgisch grondgebied. Het Bruggenhoofd Gent zou uiteindelijk moeten dienen als een laatste, zeker te houden verdedigingslijn tegen een vijandelijke inval.'

De bouw ervan startte in oktober 1934. Alles was afgewerkt eind 1935 en ligt verspreid over het grondgebied van twintig verschillende gemeenten gelegen tussen Astene (Deinze) en Kwatrecht (Wetteren).

Maar ook Gent zelf maakte zich op voor de tweede grote oorlog in enkele decennia. 'Zo lag er een kilometer loopgraven aan de Brugse Poort, 160 meter in de Sint-Pietersaalststraat, 152 meter in de Kerkstraat, 123 meter op het Fabrieksplein, 100 meter op Steenakker, 75 meter op de Afrikalaan en 40 meter aan de Vrijheidslaan. Er waren ook nog 23 publieke schuilplaatsen, in kelders van openbare en private gebouwen.'

Op 10 mei valt Duitsland België binnen. Ondanks alle plannen, sneden de Duitse troepen door de Belgische verdediging als door een pakje boter.

'Al tijdens de derde dag van de verbeten strijd aan het bruggenhoofd kreeg men in de late namiddag van 22 mei de opdracht de stellingen de komende nacht te verlaten. De troepen moesten zich terugtrekken tot achter de Leie en het afleidingskanaal.'

'Veel mensen denken dat boeren die bunkertjes nadien hebben dichtgemetseld, maar daar is niets van aan. Omdat de Duitsers bang waren dat de geallieerden die bunkers later terug zouden hergebruiken, kregen de Duitse plaatselijke officieren de opdracht ze te vernielen. Maar dat bleek zo'n hels karwei dat men ze gewoon heeft dichtgemetseld. Naderhand raakten ze stilaan in de vergetelheid. Zodanig zelfs dat niemand meer weet van wie ze eigendom zijn.'

'Volgens sommigen zijn ze eigendom van de eigenaar van de grond waarop ze staan. Maar anderen beweren dan weer dat ze nog steeds eigendom zijn van het Belgisch leger, met uitzondering van diegene die werden verkocht', aldus Van de Sijpe.

Met zijn website hoopt Luc Van de Sijpe nu een beetje herwaardering te vinden voor dit stuk vaderlands erfgoed.

Wie nog foto's of documentatie heeft omtrent het Bruggenhoofd Gent, mag contact opnemen met Luc Van de Sijpe, Massemsesteenweg 254 in Massemen, tel. 09-329.71.85, info@bunkergordel.be.